Bladen voor Documentatie 2017/3 (september 2017)
Woord vooraf
We schreven het al in onze Bladen: 1996 was een vruchtbaar jaar voor het informatiegebeuren: niet alleen organiseerde ABD-BVD een eerste Inforum maar ook zag FELNET het levenslicht.
FELNET is een een onderwerpsspecifiek samenwerkingsverband van een aantal milieudocumentatiecentra behorend tot zowel de publieke als de private sector met het doel de veelal heterogeen verspreide milieu-informatie te verzamelen en via een online catalogus bij de gebruiker te brengen. Ondertussen omvat die catalogus zowat een kwart miljoen bibliografische omschrijvingen, analoge en digitale data die beschikbaar zijn bij de leden. Een overzicht van de werking en de recente ontwikkelingen vindt u verder in het artikel FELNET door de eeuwen heen: geen enkele tand des tijds te bespeuren. FELNET heeft over de jaren heen goed de technologische evoluties weten op te volgen en te implementeren zodat we vandaag van een volledig hertekende en een erg competitieve website www.felnet.eu kunnen spreken voor iedereen die op zoek is naar milieu-informatie. FELNET biedt u de unieke omgeving: niet alleen op pc is de website perfect bereikbaar, maar ook op al uw mobiele toestellen. Door het responsive webdesign verschijnen de webpagina’s altijd in functie van de afmeting van uw scherm.
Om het twintigjarig bestaan van dit toch wel dynamisch samenwerkingsverband in de kijker te zetten werd op 20 oktober van vorig jaar in de Antwerpse Boerentoren de studiedag Milieu in formatie uitformatie? georganiseerd. Een titel en een dag die niet uitsluitend het milieu in de kijker stelde door aandacht te schenken aan het belang van informatie in het klimaatbeleid en het waarom van de Europese milieuwetgeving, doch zich eveneens toespitste op een core business van FELNET: het gestructureerd overbrengen van data. Er werd daarbij gekeken wat gelijkaardige websites te bieden hebben zoals de betekenis van het project Open data van de Vlaamse overheid ter stimulatie van nieuwe diensten en economieën en het Flanders Research Information (FRIS) onderzoeksportaal. Er werd ook gekeken hoe meer en actievere gebruikers de toegang tot de FELNET-website kunnen vinden. Tot slot werd de nieuwe FELNET-website aan het publiek voorgesteld.
Om de ideeën van de studiedag niet verloren te laten gaan, werden de powerpointpresentaties op de hogervermelde FELNET-website geplaatst en worden de proceedings gepubliceerd in dit nummer van de Bladen.
Hiervoor danken de organisatoren van de studiedag het publicatiecomité van Bladen voor Documentatie met hun bereidwillige medewerking om de weerslag van de studiedag te publiceren.
Verder in dit deze Bladen voor Documentatie geven we reeds een voorsmaakje van een komend nummer geweid aan Inforum 2017 met een recensie van de toelichting van Sophie Ranjard over de evolutie van de documentatiefunctie. Kaderend in het thema van dit voorbije Inforum Changing publics, changing services gaat een artikel van Pauline Delhez nader in op de evoluerende gebruikerswensen en de daarmee gepaard gaande dienstverlening van de Bibliothèque des Sciences de l’Université de Liège.
Een laatste artikel door Thomas Pauly bekijkt welke rol in de toekomst mogelijk weggelegd is voor ons als informatiebemiddelaars inzake de toenemende podcasting.
Marc VAN den BERGH
DOSSIER: FELNET door de eeuwen heen, zoveel méér dan een virtuele milieudatabank
FELNET door de eeuwen heen geen enkele tand des tijds te bespeuren
Marc VAN DEN BERGH, voorzitter, en Johan LE MAIRE, ondervoorzitter, FELNET
We schreven het al in Bladen voor Documentatie : 1996 was een vruchtbaar jaar voor het informatiegebeuren: niet alleen organiseerde ABD-BVD een eerste Inforum maar ook zag FELNET het levenslicht. Het FELNET-samenwerkingsverband geeft op een eenvoudige manier een indirecte toegang tot een kwart miljoen analoge en digitale milieupublicaties. Om deze toegang via de FELNET-website accuraat te houden, worden de technologische evoluties op de voet gevolgd en waar performant ook toegepast. Dat dit niet steeds van een leien dakje doch wel steeds met het nodige positieve resultaat verloopt, blijkt uit het volgende artikel.
Meer en actievere bezoekers op je website – Een wandeling doorheen de wereld van SEO, SEA en conversie analyse
Alexander STIERMAN, Projectleider, Kanooh / Paddle
Na een intensief traject staat er een nieuwe website klaar. De website ziet er goed uit en iedereen is tevreden. Maar dan begint het pas. Een website vraagt voortdurend onderhoud. En dan niet alleen een regelmatige technische update. Maar onderhoud waarbij de website de doelstellingen haalt. Daarom is het cruciaal dat je van bij het begin gaat meten en bijsturen. Hoeveel bezoekers heb je op je website? Wat doen ze? Gedraagt de bezoeker zich zoals we verwachten dat hij zich gedraagt? Hoe kunnen we er voor zorgen dat de bezoeker doet wat we verwachten? In dit artikel geeft Alexander Stierman een inleiding in de wereld van zoekmachineoptimalisatie (Search Engine Optimization – SEO), online adverteren in zoekmachines (Search Engine Advertising – SEA) en conversie optimalisatie (Conversion Optimization). Stap voor stap licht hij toe welke online instrumenten je kan inzetten om je website effectiever te maken en beter te laten aansluiten bij de doelstellingen van de website.
Op zoek naar onderzoek in Vlaanderen? Vijf principes om een portaalsite te bouwen!
Leen VAN CAMPE, programma manager, FRIS
Wie focust in Vlaanderen op Parkinson onderzoek? Welke projecten in Vlaanderen verrichten onderzoek naar alternatieve energiebronnen? Om deze vragen te beantwoorden, startte het departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) in het najaar van 2007 het FRIS-programma (Flanders Research Information Space). Afspraken tussen EWI en de universiteiten werden gemaakt om twee maal per jaar data over publiek gefinancierd onderzoek aan te leveren aan de publieke website . Anno 2014 zette de Vlaamse overheid een ambitieus project op touw om een volledig nieuwe FRIS-architectuur uit te bouwen. Deze architectuur veronderstelt dat kennisinstellingen een nauwere integratie met FRIS uitbouwen en laat toe dat de data in FRIS ook voor hergebruik worden aangeboden. Daarbovenop zal in het najaar van 2017 bovendien een vernieuwde portaalwebsite worden gelanceerd. FRIS 2.0, vandaag de dag in een ware stroomversnelling, is zonder meer een boeiend verhaal van integratie van informatie, na een ambitieus veranderingstraject met de kennisinstellingen in Vlaanderen!
Economische meerwaarde creëren met behulp van OPEN DATA ook iets voor U!
Yves VANDERBEKEN, Vlaamse overheid Open Data Teamlid
In dit artikel gaan we dieper in op Open Data, een recent fenomeen waarbij overheden hun data vrijelijk ter beschikking stellen van iedereen om hiermee toepassingen en applicaties te bouwen. Open Data is een belangrijk speerpunt in de digitale strategie van de EU en er is/was nood aan een wetgevend kader in alle EU lidstaten waarbij data vrijgegeven moeten worden volgens de principes van Open Data (met respect voor privacy). Open Data is dus de standaard geworden. Maar wat is het is precies? Waar komt het vandaan? Wat kan je ermee? Waar vind je al die data? Wat is dan de economische meerwaarde. We nemen de lezer mee op een korte introductie en zullen aantonen dat Open Data ook voor jou relevant kan zijn, als burger of als ondernemer. We hopen je te kunnen inspireren met voorbeelden en hopen dat je ook met de vele datasets aan de slag gaat.
Één virtuele literatuurdatabank over milieu een enorm potentieel en perspectief
Johan LE MAIRE, ondervoorzitter, FELNET
De virtuele milieuliteratuurdatabank FELNET verzamelt op vrijwel automatische wijze de literatuurbeschrijvingen die de partnerbibliotheken in hun bibliotheeksysteem registeren. Al die metadata wordt geïndexeerd en kunnen door implementatie van de open source software VuFind op de FELNET-website geconsulteerd worden. Het feit dat die software specifiek voor bibliotheken werd ontwikkeld, levert vele voordelen voor de FELNET-bezoeker. Tal van beheerfunctionaliteiten worden er standaard aangeboden. Naast de vele mogelijkheden bij het zoeken, kan ook het resultaat worden bewaard o.a. door het vastleggen van een zoekopdracht of een documentbeschrijving als favoriet te bestempelen. Daarnaast kan men aan een beschrijving ook persoonlijke tags of labels toekennen en zelfs aantekeningen noteren. En nog veel meer. U leest er alles over in dit artikel. Laat alvast één zaak duidelijk zijn: een account op de FELNET-website mag als student, kenniswerker, wetenschapper of gewoon als burger geïnteresseerd voor milieu niet ontbreken.
L’évolution de la fonction documentaire usages, structures et professionnels de l’information-documentation
Sophie RANJARD, Kynos sarl
Tal van technologische en economische ontwikkelingen hebben recent een weerslag gehad op de informatie- documentatiefunctie. Door de dematerialisatie en het toenemende gebruik van de cloud is de context van informatie in bedrijven ingrijpend veranderd, en de opkomst van documentatiesoftware heeft de informaticabedrijven opnieuw in perspectief geplaatst. Tegelijkertijd werden de ondersteunende functies getroffen door economische maatregelen zoals fusies en onderlinge verdeling. Aan de hand van onderzoeken en een lange terreinverkenning licht Sophie Ranjard in dit artikel toe hoe documentatievoorzieningen zich aangepast hebben aan deze evoluties. Ze legt uit hoe vakmensen in dit gebied hun competenties hebben kunnen herdefiniëren in een omgeving waarin de autonomie van de gebruikers en de verwatering van de documentaire functie sommigen ertoe hebben aangezet om hun verdwijning te voorspellen.
Tot slot deelt ze vier tips met ons die mogelijk de informatie- en documentatieprofessionals kunnen helpen om hun dienstenaanbod in de bedrijven te herpositioneren.
Un lieu en adéquation avec son public, nouvel objectif pour la Bibliothèque des Sciences de l’Université de Liège
Pauline DELHEZ, étudiante, Haute Ecole de la Province de Liège
De universiteitsbibliotheken zijn vandaag de dag onvoldoende afgestemd op hun rol van openbare plaats en hun publiek. Ze worden voornamelijk bezocht door studenten die een studieplaats zoeken maar kampen met een tekort aan zitplaatsen en adequate ruimtes. Die vaststelling heeft de wetenschappelijke en technische bibliotheek (BST-Sciences) van de Universiteit van Luik aangezet om na te denken over haar toekomst. Daartoe evalueert ze oplossingen van andere universiteitsbibliotheken, zowel in het buitenland als in Wallonië. Ook werden de behoeften van de bibliotheekgebruikers in kaart gebracht aan de hand van
een enquête. Om alle studenten de nodige ruimte te geven, analyseert de studie de mogelijkheid om plaats vrij te maken door tijdschriften niet langer in een papieren en elektronische versie aan te bieden. Dat resulteerde in een voorstel om deze verdieping opnieuw in te richten en diverse zones te voorzien: studiezaal, ruimte(s) voor groepswerk, ontvangstruimte en ontspanningsruimte.
Podcasting : nouveau format et perspectives documentaires
Thomas PAULY, Co-créateur du projet DocPod
Podcasts maken al langer deel uit van de grote familie van digitale formaten en hebben gaandeweg hun plaats in het mediaen cultuurlandschap veroverd om zo uit te groeien tot een onmisbaar type van webresource. Deze technologie, die het mogelijk maakt om audiovisuele internetbronnen op vraag te raadplegen, wordt gretig gebruikt door de media, maar ook door de culturele en wetenschappelijke wereld, om te beantwoorden aan een alsmaar grotere verspreidingsbehoefte. Bovendien is de gemeenschap van liefhebbers en onafhankelijke producers erin geslaagd om de vormelijke en thematische mogelijkheden van podcasting te benutten om originele inhoud aan te bieden, waardoor het formaat zich vandaag de dag opwerpt als een unieke resource waarvan de identiteit veel verder reikt dan de grenzen van de heruitzending. Met het oog op documentgebruik schetsen we in deze editie de bijzonderheden van podcasts en hun resources als verspreidingstechnologie en volwaardig nieuw medium.
Verslag
Impact de la digitalisation sur la pluralité des médias menace ou opportunité ?
Guy DELSAUT, Professionnel de l’information ; Membre du Comité de publication des Cahiers de la Documentation