Bladen voor Documentatie 2008/4 (december 2008)
Woord vooraf
Weer een jaar ging voorbij. Tijdens deze periode hebben de media de gewoonte om terug te kijken naar de voorbije twaalf maanden. Voor vele mensen in de wereld was 2008 niet een vreugdevol jaar. Van Belgische communautaire crisis tot internationale economische depressie, genoeg om niet al te optimistisch te zijn betreffende het nieuwe jaar.
Nochtans is somber doen zéker geen oplossing. En waarom dan niet er alles aan doen opdat dit nieuwe jaar al onze wensen zou vervullen? Is dit utopisch? Waarschijnlijk! Maar met een beetje goede wil hebben sommigen waargemaakt wat voor velen onmogelijk leek.
Laten we duidelijk zijn: de Bladen voor documentatie zullen spijtig genoeg niet de wereld kunnen veranderen maar nieuws in 2009 dat kunnen we jullie wel geven! Eerst en vooral komt er een nieuwe cover. En in de loop van het jaar zullen onze lezers een groot deel van de sinds 1999 gepubliceerde artikelen online kunnen raadplegen. Wij zullen zeker de mogelijkheid hebben om het hier later nog eens over te hebben.
Ondertussen nodig ik jullie uit om dit laatste nummer van het jaar te lezen. We starten met een artikel over een onderzoek dat in het hoger onderwijs werd gevoerd en waar de pers het al in mei over had. Daarna vinden jullie het vervolg op de reeks artikelen over octrooien. Vervolgens deelt een groep informatiedeskundigen hun ervaring als zelfstandigen mee. Ten slotte een artikel over China en het belang van de wetenschappelijke informatie van dat land.
In naam van het publicatiecomité wens ik jullie een aangename lectuur en een heel mooi 2009.
Guy DELSAUT
Quelles compétences documentaires et informationnelles à l’entrée dans l’enseignement supérieur ? Résultats d’une enquête EduDOC-CIUF en Communauté française de Belgique
Paul THIRION, Directeur général, Réseau des Bibliothèques de l’Université de Liège (ULg). Président de la commission « Bibliothèques », Conseil Inter-Universitaire Francophone (CIUF)
Bernard POCHET, Bibliothécaire en chef, Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux (FUSAGx). Président,asbl EduDOC
Alhoewel binnen het hoger onderwijs het aantal I&D-opleidingen is toegenomen, kan vastgesteld worden dat de basiskennis van de studenten in deze materie nooit geëvalueerd is geweest. Dat is de reden waarom de EduDOC-groep in samenwerking met de Commissie “Bibliothèques” van de CIUF besliste een recurrente rondvraag te organiseren naar het basis competentieniveau om alzo de voornaamste tekortkomingen op te sporen en de leerkrachten de mogelijkheid te geven de opleidingen aan te passen. Er werd vertrokken van een gelijkaardig onderzoek in Quebec dat in beperkte mate werd aangepast. De vragenlijst bevat een twintigtal vragen verdeeld over vijf thema’s die overeenkomen met de verschillende stadia van het documentair onderzoek. De rondvraag werd verstuurd in september 2007 aan een representatieve groep van studenten die voor een eerste maal inschreven in het hoger onderwijs van Franstalig België. Het eerder zwak resultaat bevestigt dat het van belang is de opleidingen zo te (her)structureren dat de leerlingen voorbereid worden op de verwachte studentencompetenties.
Donner du sens aux brevets : Comment explorer un état de l’art via les brevets ?
Fabienne MONFORT-WINDELS, Responsable Information et veille, Sirris
De octrooidatabank staat toe zich een beeld te scheppen van de stand van zaken van een bepaalde techniek. Door de gratis beschikbare databanken op het internet – b.v. (in de bekende online databank Espacenet) – kan iedereen een probleem schetsen of een eerste analyse uitvoeren. De trefwoorden, bepaald in functie van de te onderzoeken concepten, verbogen in verschillende synoniemen en verenigd door Booleaanse operatoren, laten een eerste benadering toe. De classificatiecodes die het geheel van de technische domeinen onderverdelen in een verfijnde boomstructuur zijn een tweede oplossing De juiste manier is het gebruik van een iteratief proces door opzoekingen via sleutelwoorden te combineren met opzoekingen via classificatiecodes.
Donner du sens aux brevets : Les bases de données de brevets
Fabienne MONFORT-WINDELS, Responsable Information et veille, Sirris
De elektronische octrooidatabanken zijn vandaag voor iedereen toegankelijk, dikwijls trouwens geheel kosteloos en via het Internet. Deze databanken zijn voorzien van een hulpvriendelijk interface en zijn uitgerust met interessante faciliteiten. Hun inhoud wordt steeds completer. Espacenet is één van bekendste tools, hij wordt voortdurend verbeterd en is onmisbaar voor al wie octrooidatabanken wenst raad te plegen. Hij geeft toegang tot het document maar geeft ook informatie over hun juridische statuut. De professionele hulpmiddelen zijn nogal duur maar bieden een toegevoegde waarde op gebied van de inhoudskwaliteit, de gemakkelijke reporting, de statistische tools, enz. Sirris bevat enkele van deze hulpmiddelen om de industriëlen te helpen bij het zoeken van octrooien.
Les documentalistes indépendants : retour d’expérience du mini-réseau Indépendoc
Françoise COMET, Consultante en information-documentation, F2C
Brigitte HAOUR, Consultante en information-documentation, Syn@doc
Delphine KIEFFER, Consultante en information-documentation, Aubance
Florence MUET, Professeure, Haute École de Gestion de Genève – Filière information documentaire
Françoise QUAIRE, Consultante en information-documentation, CFTDOC
Bruno Louis SÉGUIN, Consultant en information-documentation, La Toilerie
Bruno Bernard SIMON, Consultant en systèmes d’information, BBS Consultant
Clotilde VAISSAIRE, Consultante en information-documentation, CV Conseil
Het beroep informatie professional als zelfstandige uitoefenen is waarschijnlijk een droom voor vele werknemers. Wegens teveel open vragen blijft het voor veel documentalisten een te grote uitdaging. Indépendoc bestaat in Frankrijk sinds 2001, het is een klein netwerk voor zelfstandige documentalisten. De auteurs, leden van dit netwerk bespreken er de moeilijkheden die ze ontmoeten, hun persoonlijke ervaringen en de diensten die ze bieden. Zelfs al willen ze geen raad geven, het artikel kan documentalisten een beter idee geven van wat hun beroep zou kunnen zijn als ze voor hun eigen rekening zouden werken en dit zou misschien voor roepingen kunnen zorgen.
Intérêt et méthode d’extraction de l’information scientifique chinoise
Nadège GUÉNEC, Doctorante, Université Paris-Est Marne la Vallée, Membre du Groupe de recherche en Intelligence Économique, Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS)
Henri DOU, Professeur, École Supérieure de Commerce et de Management (ESCEM), Membre du Groupe d’Expert en Intelligence Économique, Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS)
De Chinese informatie-industrie heeft zich ontvouwen ‘in goed overleg’ met het verschijnen ven het internet en de impressionante ontwikkeling van het Chinees wetenschappelijk onderzoek. Wij stellen in dit artikel dé omvangrijkste – want ontwikkeld door de Chinese regering aan de Tsinghua universiteit te Beijing – Chinese bibliografische portal voor. De beheersing van het documentaire opzoeken en de analyse van beschikbare (hulp)bronnen op deze portal lijkt ons onontbeerlijk voor alle wetenschappelijke informatiebewakers in de speerpuntdomeinen. Dit onderstreept de noodzakelijkheid van het toekennen van middelen onder andere op het niveau van het onderzoek en de analyse van Chinese informatie. Deze studie probeert aan te tonen dankzij een vergelijkend voorbeeld van een opzoeking over eenzelfde onderwerp in Amerikaanse en Chinese artikelendatabanken dat de wereld van de wetenschappelijke en technische informatie aan het veranderen is en dat de “universaliteit” van de Angelsaksische informatiebronnen tegenwoordig in vraag gesteld wordt.