Bladen voor Documentatie 2013/4 (december 2013)
Woord vooraf
Dit laatste nummer begint met een artikel gebaseerd op het eindwerk van Michèle Orban, laureaat van de ABD-BVD Prijs 2013. Meteen een gelegenheid om op het belang van deze prijs te wijzen.
Zoals velen onder u waarschijnlijk weten, beloont hij jaarlijks een wetenschappelijk eindwerk over informatie en documentatie. De prijs is niet alleen financieel belangrijk, hij is vooral een erkenning door I&D-professionals voor het eerste meer professioneel project van een jonge collega.
Wanneer een jonge professional aan het begin van zijn loopbaan staat – een stadium dat we allen doorliepen – valt er buiten een diploma en een eventuele stage weinig te vermelden op een curriculum vitae. De ABD-BVD Prijs is dan een troef die kan worden uitgespeeld aan de vooravond van een professioneel leven.
Voorafgaand aan de prijs is vooral het eindwerk een van de belangrijkste elementen aan het begin van een loopbaan. Door een bepaalde keuze geeft de student aan waar zijn interesses liggen, wat zijn ambities zijn, hoe hij te werk gaat in het oplossen van een probleem of de studie van een fenomeen. Ik moedig dan ook elke student die dit woord vooraf leest, aan om voldoende ambitie aan de dag te leggen bij de keuze van een eindwerk. Maak het niet te gemakkelijk en laat u niet beïnvloeden door wat andere studenten reeds deden. De keuze van een origineler onderwerp waarover minder gepubliceerd werd, is misschien risicovoller en laat minder toe om bewegwijzerde paden te betreden, maar het zal duidelijk maken dat u een uitdaging aandurft, het zal u van anderen onderscheiden en het zal u professioneel verrijken nog voor u een toekomstige loopbaan uitbouwt.
Aan u reeds gesettelde I&D-professionals vraag ik om studenten die u beroepshalve zouden ontmoeten, duidelijk te maken om voldoende ambitie aan de dag te leggen. Het zijn immers de professionals van morgen. Ze hebben de toekomst van ons beroep in handen en dit begint…
Tenslotte herinneren we er nog even aan dat de ABD-BVD Prijs telkens uitgereikt wordt tijdens Inforum. U kan de volgende laureaat ontmoeten op 5 juni 2014 in de Koninklijke Bibliotheek.
In naam van de Raad van Bestuur en van het Publicatiecomité wens ik u een schitterende eindejaarsperiode toe en een succesrijk 2014.
Guy Delsaut
Un outil cartographique au service de la gestion des connaissances
Michèle ORBAN, Information Manager, Association des Villes et des Communes de Bruxelles ; Master en Sciences et Technologies de l’Information et de la Communication, Université catholique de Louvain (UCL) ; Lauréate du Prix ABD-BVD 2013
Een cartografie biedt de mogelijkheid in een oogopslag een complex geheel van gestructureerde informaties weer te geven. Op het ogenblik dat de verdrinkingsdood dreigt voor de professionelen van de informatie, beelden we ons zonder moeite in welke waarde een dergelijk instrument heeft. De kennis is de motor van de innovatie, het hart van onze economie. Zij is het centrum van de intelligente economie en drijft rechtstreeks de professionelen zich in te laten met kennisbeheer. Gevoed door deze twee concepten, onderzoekt dit artikel de verschillende voordelen die de cartografie van de kennisdomeinen biedt in allerlei disciplines: het documentaire klassement, de visualisatie van de kennisdomeinen, de identificatie van de kennis kritiek voor de overdracht en de strategische waak.
Access v Contract: Competing freedoms in the context of copyright limitations and exceptions for libraries
Philippa DAVIES, Bachelor of Laws, University of the West Indies; Masters of Laws, Queen Mary, University of London; Attorney-at-Law, University of London
Dit artikel bestudeert het debat dat lopende is in de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom m.b.t. het conflict tussen enerzijds de restrictieve contracten die uitgevers van digitale werken opstellen en anderzijds de huidige aan bibliotheken toegekende uitzonderingen op het auteursrecht. Het gaat er vooral om te bekijken of het principe van “contractvrijheid” bepaalde “vrijheden” van gebruik en toegang tot informatie voor gebruikers en bibliotheken teniet doet. De auteur argumenteert dat een oplossing mogelijk is als het inherente evenwicht tussen tegenstrijdige private en publieke belangen in auteursrecht gevrijwaard wordt. De onderdelen die achtereenvolgens behandeld worden grijpen terug naar de historische logica achter de systemen van auteursrecht en copyright om geschikte moderne regels uit te werken, waarbij de benadering van de mensenrechten gebruikt wordt om tegenstrijdige rechten in overeenstemming te brengen, terwijl het bereik van bepaalde algemene regelgevingen uit het contractrecht van de Europese Unie en de Verenigde Staten uitgebreid wordt zodat ook de activiteiten van bibliotheken eronder vallen.
De nieuwe media-ecologie: Huidige evoluties in informatie- en communicatiemedia
Ike PICONE, Research Professor, Vrije Universiteit Brussel; Joint Research Coordinator, Brussels Platform for Journalism; Senior Researcher, iMinds – Digital Society / SMIT, Studies on Media, Information and Telecommunication
Vandaag zijn informatie- en communicatiemedia alomtegenwoordig. Smartphones en tablets zijn maar enkele voorbeelden van de vele nieuwe media die de laatste jaren massaal door gebruikers wereldwijd werden geadopteerd. Deze nieuwe media zorgen voor veranderingen in de manier waarop we informatie raadplegen en met elkaar communiceren. Vaak worden deze veranderingen ofwel verwelkomd vanuit een geloof in de democratiserende en emanciperende kracht van nieuwe media ofwel gemeden uit vrees dat ze ons zouden beperken of verslaven. In dit artikel wordt verder gekeken dan de normatieve visies rond nieuwe media door een beeld te schetsen van de onderliggende processen die informatie en communicatie ondergaan. Hierbij wordt dieper ingegaan op de dematerialisering van informatie, de decontextualisering van informatie, de opkomst van massazelfcommunicatie, de personalisering van het mediarepertoire, de doorgedreven interactiviteit van mediagebruik en de devaluatie van media-inhoud.
Déploiement de la solution discovery Primo à l’Université de Liège
François RENAVILLE, Responsable des systèmes documentaires informatisés
Laurence RICHELLE, Gestionnaire des systèmes documentaires informatisés
De bibliotheken van de Université de Liège hebben op enkele jaren tijd belangrijke verande-ringen doorgevoerd m.b.t. de geïnformatiseerde systemen die zij gebruiken i.v.m. documen-tatie (geïntegreerd bibliotheeksysteem, OPAC, linkresolver, platform voor interbibliothecair leenverkeer). Dit artikel beschrijft de overgang van een klassieke OPAC naar een discovery-systeem in 2013. Het projectteam geeft een analyse van de etappes die geleid hebben naar de introductie van het systeem Primo, zowel op historisch als op technisch en menselijk vlak. Ook de interne communicatiecampagne, die vooral verlopen is via vormingssessies, komt aan bod.
Momenten uit de voorgeschiedenis van de bibliotheek- en documentatiebeweging (deel 1)
Paul SCHNEIDERS, Documentatiehistoricus op rust
De voorgeschiedenis van de bibliotheek- en documentatiebeweging start met de uitvinding van de typografie en de boekdrukkunst. De organisatie van de wetenschapsbeoefening en de wetenschappelijke communicatie verandert: wetenschappelijke genootschappen, bibliotheken die als “laboratorium” dienst doen, bibliografie – van boekenlijst tot literatuurlijst, de Encyclopédie, het veranderende wetenschappelijke boek, de literatuurberg, de classificatie,… Ze culmineren wat betreft dit deel in een Franse Revolutie die tevens een bibliotheek- en bibliografierevolutie is. En die samen met de reeds in de achttiende eeuw toenemende vraag naar het nuttige en de praktische toepasbaarheid van kennis en wetenschap er voor zal zorgen dat er een bèta-kringloop zal ontstaan.
Verslag
De la documentation au transmédia
Christopher BOON, Documentaliste juridique, Liedekerke Wolters Waelbroeck Kirkpatrick; Administrateur, Association Belge de Documentation (ABD-BVD)